Scheuchzer, Johann Jakob an Hermann, Jacob (1704.02.10)

Aus Bernoulli Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen


Briefseite   Briefseite  



Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor Scheuchzer, Johann Jakob, 1672-1733
Empfänger Hermann, Jacob, 1678-1733
Ort Zürich
Datum 1704.02.10
Briefwechsel Hermann, Jacob (1678-1733)
Signatur ZB Zürich. SIGN: Ms H 150a, S.438-439
Fussnote Die Paginierung in Ms H 150a springt von 333 auf 434 und wird dann von 449 auf 349 zurückkorrigiert.



File icon.gif [...] A Mons.r Herman à Basle

Vir Celeb.

Et Tu, Vir Cl. ita me Tibi devincis, ut omnium pene literarum principia jure debeant esse eucharistica. In hac certe Epistola grates tibi habeo, non quas possum, sed quas debeo, maximas tum pro egregio Tuo Ratiocinio Altimetriae correctorio, quod dignum utique judico non solum insertione in Oreographiam meam Helveticam, sed et prelo;[1] tum pro Catalogo File icon.gif Librorum Mathematicorum selectissimorum[2] Te possessore dignissimo; ex quibus si quos opus habeo, uti facile fieri poterit, cum παρρησία expetam; tum denique pro dono Craigiano gratissimo[3], gratiori certe, quo minus arridet Theologis nostris cultum Mathesεωs. Mitto nunc Gregorij quae petis opuscula;[4] utere ijs pro lubitu. Omisi nuper [praeter] Eimmarti Typus Eclipseos Lunari A. 1685,[5] Ichnographiam de sole,[6] Sturmij Iridis admiranda,[7] Collegium curiosum,[8] Ottium de Natura visionis,[9] Scretam de natura Auditionis,[10] et Bernoullium de Cometis.[11] Tomum Diss. Mathematicarum, cujus haec sunt contenta.[12]

etc., etc., etc.

Modi Altimetrici Riccioliani sunt ijdem seu quos habet Varenius.[13] Vale his, etc. J. J. Sch.

d. 10. Febr.[14]


Fussnoten

  1. Johann Jakob Scheuchzer hatte 1703 begonnen, ein Werk mit dem Arbeistitel Oreographia Helvetica generalis zu verfassen, das er vor 1714 vollendete, dessen Manuskript heute jedoch verschollen ist (s. Steiger, p. 31, Nr. 86). Offenbar dachte er daran, Hermanns Ausführungen zur Höhenmessung (= Na. 101) bereits in diese Manuskriptfassung zu integrieren. Ein Druck des Werkes erfolgte erst 13 Jahre später unter dem Titel Helvetiae stoicheiographia, orographia et oreographia, oder Beschreibung der Elementen, Grenzen und Bergen des Schweitzerlandes, Zürich (H. Bodmer) 1716. Eine deutschsprachige Version von Hermanns Beitrag druckte Scheuchzer jedoch bereits ab in: Scheuchzer, Johann Jakob, Schweizerische Berg-Reisen (Beschreibung der Natur-Geschichten des Schweizerlands, Teil 3), Zürich (M. Schaufelberger u. Chr. Hardmeier) 1708, pp. 159-160 nebst der Figuren III und IV auf der dort beigefügten Tafel. In seiner Publikation von 1716 verwies er dann auf p. 156 ausdrücklich darauf zurück.
  2. Dieses Verzeichnis der mathematischen Bücher in Hermanns Bibliothek wurde im Handschriftenband ZB Zürich Ms H 318 auf pp. 249-254 nach dem Brief Hermanns an Johann Jakob Scheuchzer von 1705.05.27 eingebunden. Es wurde daher fälschlicherweise diesem als Beilage zugeschrieben. Das Verzeichnis ist hier wieder richtig dem Brief 1704.02.06 als dessen ursprüngliche Beilage zugeordnet.
  3. Craig, John, Theologiae christianae principia mathematica, Londini (Child) 1699. Dieses Buch Craigs findet sich später in Scheuchzers Bibliothek, siehe Leu, Urs B., Johann Jakob Scheuchzers Privatbibliothek, in: Leu, Urs B. (ed.), Natura sacra. Der Frühaufklärer Johann Jakob Scheuchzer (1672-1733), Zug 2012, p. 225, Nr. 63.
  4. Gemeint sind hier Gregory, David, Exercitatio geometrica de dimensione figurarum sive specimen methodi generalis dimetiendi quasuis figuras, Edinburgi (J. Kniblus/J. Solingensis/J. Colmarius) 1684, und Gregory, James, Exercitationes geometricae, Londini (W. Godbid) 1668. Siehe den Brief Hermanns von 1704.02.06.
  5. Eimmart, Georg Christoph, Typus eclipseos lunae totalis, quae anno Christi MDCLXXXV, die ult. Nov. & prim. Decemb. st. v. contigit ..., s.l., s.a.
  6. Eimmart, Georg Christoph, Ichnographia nova contemplationum de sole, in desolatis antiquorum philosophorum ruderibus concepta ..., Norimbergae (J. E. Adelbulner) 1701.
  7. Sturm, Johann Christop/Volckamer von Kirchensittenbach, Christoph Gottlieb, ΘΑΥΜΑΝΤΙΑΔΟΣ θαυμάσια sive Iridis admiranda sub rationis accuratius examen revocata eruditorumque ventilationi publicae in alma Altdorffina Universitate exposita sub praesidio M. Joh. Christophori Sturmii, mathem. et phil. nat. PP. a Christophoro Theophilo Volcamero. P. N., Norimbergae [Nürnberg] (W. M. Endter) 1699.
  8. Sturm, Johann Christoph, Collegium experimentale, sive curiosum, in quo primaria hujus seculi inventa & experimenta physico-mathematica, speciatim campan[ae] urinatoriae, camerae obscurae, tubi Torricelliani, seu baroscopii, antliae pneumaticae, thermometrorum, hygroscopiorum, telescopiorum, microscopiorum &c. phaenomena & effecta, partim ab aliis jam pridem exhibita, partim noviter istis superaddita ..., Norimbergae [Nürnberg] (W. M. & J. A. Endter) 1676, oder Sturm, Johann Christoph, Collegii experimentalis sive curiosi, pars secunda in qua porro praesentis aevi experimenta & inventa physico-mathematica compluria, speciatim hygrostathmicorum quorundam instrumentorum, siphonis reflexi grandioris, lachrymarum vitrearum, clepsydrarum & clepsel[a]orum, tubarum stentorophonicarum sive acusticarum, haemisphaeriorum Magdeburgicorum, novae potentiae mechanicae, hydriarum Helmontianarum, sclopeti pneumatici Guerickiani, novarumq[ue] campanae urinatoriae, antliae pneumaticae, laternae megalographicae accessionum &c. phaenomena & effecta ..., Norimbergae [Nürnberg] (W. M. Endter) 1685.
  9. Ott, Johannes, Cogitationes physico-mechanicae de natura visionis, Heidelbergae (J. C. Walter) 1670.
  10. Screta, Heinrich, Dissertatio physico-mathematica de caussis ac natura auditionis, quam ex singulari decreto ac indulgentia magnifici amplissimique senatus inclutae et perantiquae academiae palatinae, quae est Heidelbergae, publico eruditorum examini submittet Henricus Screta a Zavorziz Scafusa-Helvetius. Die XXVIII. Decembr. hora locoque consuetis, Heidelbergae (J. C. Walter) 1670.
  11. Bernoulli, Jacob I, Neu-erfundene Anleitung, wie man den Lauff der Comet- oder Schwantz-sternen in gewisse grundmässige Gesätze einrichten und ihre Erscheinung vorhersagen könne, auss Anlass des jüngst-entstandenen Cometens im Jahr 1680 und 1681 alles mit Geometrischen Gründen dargethan und bewiesen, sampt angehencktem Prognostico ..., Basel (J. Werenfels) 1681 (= Op. Ia). Der Autor hat die Schrift auch unter dem Titel Bernoulli, Jacob I, Conamen novi systematis cometarum, pro motu eorum sub calculum revocando & apparitionibus praedicendis ..., Amstelaedami [Amsterdam] (H. Wetstenius) 1682 (= Op. I) ins Lateinische übersetzt.
  12. In Scheuchzers Briefentwurf sind die Titel der Dissertationen in diesem Sammelbandes nicht wie angekündigt angegeben.
  13. Die Instrumente und Methoden der trigonometrischen Höhenmessungen werden behandelt in: Varenius, Bernhard, Geographia generalis, in qua affectiones generales Telluris explicantur, Amstelodami (L. Elzevier) 1650, lib. I, cap. IX, prop. II. Montis altitudinem per geodesiam invenire, pp. 81-91, und ausführlicher in: Riccioli, Giovanni Battista, Geographiae et hydrographiae reformatae libri duodecim ..., Bononiae [Bologna] (Haeredes Victorii Benatii) 1661, lib. VI. Altrimetricus, pp. 183-251 oder in: Riccioli, Giovanni Battista, Geographiae et Hydrographiae reformatae nuper recognitae, et auctae, libri duodecim, Venetiis (I. LaNoù) 1672, pp. 176-241.
  14. Das vollständige Datum ergibt sich aus der chronologischen Anordnung der Notizen Scheuchzers im entsprechenden Band seiner "Copiae epistolarum" (ZB Zürich, Ms H 150a).


Zurück zur gesamten Korrespondenz