Hermann, Jacob an Scheuchzer, Johann Jakob (1704.02.06)

Aus Bernoulli Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen


Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite  


Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor Hermann, Jacob, 1678-1733
Empfänger Scheuchzer, Johann Jakob, 1672-1733
Ort Basel
Datum 1704.02.06
Briefwechsel Hermann, Jacob (1678-1733)
Signatur ZB Zürich. SIGN: Ms H 318, pp.199-200
Fussnote



File icon.gif Vir excellentissime et celeberrime

Fautor et Amice honoratissime!

Indies magis me Tibi devincis, jugiterque materiam suppeditas, exordia literarum mearum ut sint eucharistica.[1] Gratias Tibi itaque ago maximas tum pro insigni dono Woodwardiani Libri[2] quem magna cum Voluptate perlegam, tum pro amica communicatione Catalogi Bibliothecae Tuae Mathematicae[3] insignis selectissimosque Authores continentis. En Tibi Vicissim Catalogum meorum scriptorum Mathematicorum[4] quorum Numerus, ut vides parvus est, si tamen qui sint qui arrideant, habes quod jubeas. Miror nitiditatem typorum Dn. Gesneri vestri[5] qui Biblia sacra edidit[6] quorum impressio nulli impressioni in Belgio factae quoad venustatem cedet. Catalogum Tuum perlegens animadverti Te multos scriptores reconditioris Matheseos possidere, interque alios Craigii Tractatus; cujus ultimi igitur ut omnia scripta habeas;[7] accipe, quaeso hunc parvum Tractatulum Craigianum[8] quem in duplo habeo quemque Tibi mitto, non quod egregium Tuum donum eo demereri me posse putem, sed ut ostendam quantum officia Tua, dona, Amorque Tuus desiderium gratitudinem testandi in me accendant. Quandoquidem etiam Librorum Tuorum Usum mihi offerre voluisti;[9] rogo, si commoditas id permiserit, ut Davidis et Iacobi Gregorii Exercitationes[10] communices, hujus inquam Opticam promotam,[11] Illiusque Exercitationem Geometricam de Dimensione Figurarum. Gratias habeo pro explicatione dubii qui occurrebat circa Calculum Tuum pro investiganda Montis Piz delle nuove altitudine,[12] fateor ἀβλεψία inde venisse quod lineam stationum , horizontalem esse crediderim. Gratulor mihi impense quod cogitata mea circa Refractionem radiorum praxin altimetricam incertam reddentem, Tibi non displicuerint.[13] Quantum ad modum altimetricum quem Barometro absolvis, similibus fallaciis obnoxius non est; sed quinam illi modi sint quos Ricciolum in suo Almagesto[14] recensere File icon.gif dicis,[15] nescio quia Riccioli magnum hoc Opus nunquam legi, neque existimo imo in nostra Urbe quenquam esse qui hunc Autorem possideat. Methodus vero ope libellae peragenda est exactissima et certissima,[16] ut Tu facile judicare potes. Vale Hisce et amare perge Celeberrimi Nominis Tui Cultorem perpetuum Hermannum

Basileae 6. Febr. 1704.


File icon.gif Catalogus Librorum Mathematicorum I. H.[17]


Fol.[18]

Des Chales Soc. Iesu Cursus seu Mundus Mathematicus Tom. IV Lugd. 1690.[19]

Bullialdi Astronomia Philolaica. Paris. 1645.

- Arithmetica Infinitorum ... Paris. 1682.

Vietae Opus restitutae Analyseos ... Turonis 1591.

- Effectionum Geometricarum Canonica recensio - ibid.

- De Numerosa Potestatum Resolutione . Paris. 1600.

- Variorum de Rebus Mathematicis responsorum Libri VIII Turonis 1593.

Hugenii Horollogium Oscillatorium .... Paris. 1673.[20]

Wallisii Opera omnia III Tomis comprehensa et continentur in Volum. 1o

Mathesis Universalis Edita A.o 1657.[21]

Adversus Meibomii de Proportionibus Dialogum Tractatus Elencticus.

De Sectionibus Conicis Tractatus editus Anno 1655.

Arithmetica Infinitorum Anno 1655 primum edita.

Eclipsis Solaris Oxonii visae Observatio A.o 1655 edita.

Tractatus De Cycloide et Cissoide 1659 editi.

Mechanica seu de Motu Tractatus Geometricus. Pars prima A.o 1669 edita.

- ejusdem Tractatus Pars secunda A. 1670 edita. Et,

- ejusdem Pars Tertia Anno 1671 edita. In Tomo secundo continentur

Algebra A.o 1684 edita.

Tractatus de Combinationibus et permutationibus.

Tractatus de Cono-Cuneo.

De Sectionibus Angularibus Tractatus. Et tandem Commercium Epistolicum.

Trigonometriae planae et Sphaericae Idea. In Tertio Volumine continentur

Claudii Ptolemaei Harmonicorum libri Tres.

Porphyrii in Harmonica Ptolemaei Commentarius.

File icon.gif Manuelis Bryennii Harmonica. Archimedis Arenarius

Archimedis Dimensio Circuli. Eutocii in Archimedis dimensionem Circuli Commentarius

Aristarchi Samii De Magnitudinibus et Distantiis Solis et Lunae, Liber.

Pappi Alexandrini Fragmentum Libri secundi Collectionum Mathematicarum.

Epistolarum quarundam Collectio, Rem Mathematicam Spectantium.

Diophanti Alexandrini Arithmeticorum libri Sex Tolosae A.o 1670.

Pappi Alexandrini Collectiones Mathematicae. Bononiae 1660.

Sturmii Teutscher Archimedes Norimb. 1670.

- Scientia Cosmica ... Ibid. 1684.

Eimmarti Ichnographia Contemplationum de Sole Norimb. 1701.

Lucae Brunnen de Monte St. Annae Praxis Perspectivae. Lips. 1615.

Marini Getaldi De Resolutione et Compositione Math. Romae 1630.[22]

Clavii Euclides. Colon. 1591.[23]

Furtenbachs Manhaffter Kunstspiegel. Augsp. 1663.


Libri in 4.to

Ozanam Dictionnaire Mathematique Paris 1691.

Analyse des infiniment Petits Paris 1696.

Newton Phil. Naturalis Principia Mathematica Lond. 1685.

Hartsoeker Essai de Dioptrique Paris 1694.

Fatii Fruit-wals improved. London 1699.

- Investigatio Geometrica lineae brevissimi descensus Lond. 1699.

De la Hire Tabulae Astronomicae Paris. 1702.

Varignon Projet de Mechanique Paris 1687.

- Theses Variae Math. Paris annorum diversorum.

Chr. Hugenii Astrosopia Compendiaria Hagae Com. 1685.

- Theoremata de Quadratura Circuli et Hyperbolae Lugd. Bat. 1651.

Hollanderi Amaltheum Astronomicum Basil. 1699.


File icon.gif Libri in 8.o

Henrion Traité des Logarithmes, à Paris 1626.

Petri Gassendi Institutio Astronomica Lond. 1653.

Galileae Nuncius Sidereus ibid.

Kepleri Dioptrice ibid.

Sethi Wardi Astronomia Geometrica, ibid. 1656.

Nieuwentiit Analysis infinitorum Amst. 1695.

- Considerationes circa Principia Calculi differentialis ibid. 1694.

- Considerationes Secundae circa Calculi differentialis principia, 1696.

Sturmii Mathesis Iuvenilis Vol. II Norimb. 1702.

Leonh. Christ. Sturmii Architectura Militaris Hypothetica Norimb. 1702.

L'Ingenieur Francois, Amsterd. 1696.

Grubers Unterricht von der heutigen Fortification und Artillerie, Norimb. 1700.

- Matematische Friedens- und Kriegs-Schule, ibid. 1702.

Blondels Kunst Bomben zu werffen. Sultzbach 1686.

Hobbes Elementorum Philosophiae Sectio prima Londini 1655.

Halckens Meissnerischer Kunstspiegel aufgelöset. Hamb. 1694.

Grönings Vollkommener Baumeister und Ingenieur, ibid. 1703.

- Neu-Projectirtes Dictionarium Mathematicum ibid.

- Historia Cycloeidis contra Pascalium ibid. 1700.

Vlac Tables des Sinus etc., Amst. 1683.

Ioh. de Sacro Bosco Sphaera Paris 1551.

Whiston a new Theory of the Earth, Lond. 1696.

Theorie de la Manoeuvre des Vaisseaux Paris. 1689.

L'Ami Traité de Perspective, Paris 1701.

Malebranche Loix generales de la Communication des Mouvemens, Paris 1700.

Varignon Nouvelles Conjectures sur la Pesanteur, Paris. 1690.

De la Hire Traité de Mecanique, Paris 1695.

Sturmii Universalia Euclidea, Hagae Com. 1661.

Kepleri et Bartschi Tabulae Manuales Logarithmicae curante Ioh. Casp. Eisenschmid, Argent. 1700.

Taneguy le Févre Traitté du Mesurage des Tonneaux, Neufchatel 1696.

Behr Verschantzte Turenne, Leipz. 1677.

File icon.gif Acxtelmeiers Alt und Neues Troia, Saltzburg 1700.

Purbachii Theoricae Planetarum, Basil. 1596.

Berneggeri Manuale Mathematicum Strassb. 1619.

Böcklers Radier büchlein, Nürnb. 1669.

Rohalti Tractatus Mechanicus Amst. 1700.

Chr. Rudolphi Arithmetica, Argent. 1525.


in 12.o

Nouvelle Maniere de Fortfifier les Places, Amst. 1689.

Mariotte Traitté de la Percussion, Paris. 1684.

Varenii Geographia Generalis, Amst. 1664.

Strauchii Astrognosia, Wittemb. 1668.

- Breviarium Chronologicum ibid. 1664.

Pardies Opera Mathematica, Jenae[24] 1694.

Heckenberg Fundamenta Arithmeticae et Geometriae practicae 1679. Hildesheim.

Barowii Lectiones Mathematicae habitae Annis 1664, 1665, 1666 etc., Lond. 1684.

- Euclidis Elementa, ejusdem data ibid.

Maestlini Astronomiae Elementa, A.o 1582.

Blondel Nouvelle Maniere de Fortifier les Places, à la Haye. 1684.

Schikardi Astroscopium, Nordlingae 1659.

Comitis Pagan Festungs Bau verteutscht von Leuschnern, Leipz. 1682.

Artificial Cloak Makers London 1699.

Feinds Cosmographia, Hamb. 1690.

- Geographia, ibid.

De la Chambre Kunst und Art die Menschen zu erkennen, Francf. 1668.

du Fay Veritable Maniere de bien Fortifier de Mr. de Vauban, Amst. 1692.

Fontenelle Entretiens sur la pluralité des Mondes, Amsterd. 1690.

Jac.[25] Meieri Compendium Arithmeticae, Basil.

- Arithmetica Practica Newdörfferi, ibid.

- Arithmetica Decimalis ibid.

- Planimetria ibid.

- Geometriae Theoreticae compendium, ibid.

Georg. Meieri Trigonometria ibid.

- Stereometria, ibid.

File icon.gif Hugenii de Circuli Magnitudine Inventa Lugd. Bat. 1654.

- Systema Saturnium Hagae Comitis 1659.

- Traité de la Lumiere et de la Pesanteur à Leide 1690.

- Cosmotheoros Hagae Com. 1699.

- Opuscula posthuma Lugd. Batav. 1703.

Ozanam Traitté des Lignes du Premier Genre Paris 1687.

- Traité des lieux Geometriques Paris 1687.

- Traité de la Construction des Equations ibid.

Tacquet Cylindrica et Annularia Antw. 1651.

Copernici Astronomia instaurata cum Notis Mulerii Amst. 1717.

Galilei Systema Cosmicum Lugd. Bat. 1699.

- Tractatus de Motu, ibid.

Honorati Fabri Synopsis Optica Lugd. 1667.

Sturmii Iridis Admiranda Norimb. 1699.

- Collegium Curiosum Partes II Norimb. Pars I. A.o 1676, Pars II. A.o 1685.

Medicina Mentis et Corporis Lips. 1695.

Sturmii Epistola ad Volckamerum de Veritate Propositionum Borellianarum Norimb. 1684.

Roberti Hoocke Conamen ad motum Telluris probandum Lips. 1679.

- Lectures de Potentia Restitutiva London 1679

Megerlini Theatrum Divini Regiminis Basil. 1683.

Cartesii Geometria Francof. 1695.

Francisci a Schooten Principia Matheseos Universalis ibid.

Florimondi de Beaune Tractatus de Natura et constitutione et de limitibus aequationum, ibid.[26]

Ioh.[27] de Witt Elementa linearum Curvarum ibid.

A Schooten Tractatus de Concinnandis Demonstrationibus Geometricis ex Calculo, ibid.

Cartesii Compendium Musicae ibid.

- Dioptrice Francof. A.o

A Schooten Mathematische Oeffeningen t'Amsterdam 1659.

- Tractaet der Perspective t'Amsterd. 1660.

Borelli Atrium Physico Mathematicum A.o 1685.

File icon.gif Borellus de Motu Animalium, Lugd. Batav. 1685.

Steph.[28] de Angelis de Infinitarum cochlearum Mensuris, Venetiis 1661.

Slusii Messolabum, Leodii 1668.

Olhoffii excerpta ex literis ad Ioh.[29] Hevelium datis Gedani 1683.

Galilaei Tractatus de Proportionum Instrumento Argent. 1635.

Erasmi Bartholini de Cometis Anni 1664 et 1665. Hafniae 1665.

Lansbergii Uranometria, Middelburgi 1631.

Vignolae Architectura Civilis cum Commentariis d'Aviller, editio Germanica Sturmii Amst. 1699. Longomontani Astronomia Danica, Amstelod. 1622.

Petri Apiani Cosmographia Antwerpiae 1539.

Scheineri Oculus, Oeniponti 1619.

Joh.[30] Ott Cogitationes de Natura Visionis. Heidelbergae 1670.

Scretae Dissertatio de Natura Auditionis ibid.

Archimedis Opera Lond. 1675 opera Isaaci Barrow.

Apollonii Conica Demonstrata ab Is. Barrow. Lond. 1675.

Theodosii Sphaerica demonstrata ab Is. Barrow ibid.

Ursini Magnus Canon Triangulorum Logarithmicus Colon. 1624.

Schwenteri Deliciae Physico Mathematicae Norimb. 1651.

- Geometria Practica ibid. 1641.

Pitisci Trigonometria Francf. 1612.

- Problemata varia ibid.

Petri Ryff. Rudim. Geom. Francf.

Bernoulli (Jac.)[31] Tract. de Cometis Basil. 1681.

Zimmermanni Deliciae Wurtembergicae, Norimb. 1686.

- Orbis Stellati Amphitheatrum, A.o 1669.

Craigii Theologiae Christianae Principia Mathematica, Londini 1699.

Jac.[32] Coccaei Epistola de Mundi Systemate, Amst. 1660.

Welperi Typus Eclipsis Lunaris, Argentor. 1620.

Maegerlins Astrologisch Muthmassung etc., Basel 1665.

Furtenbachs etliche Architectonische Tractat incomplet. Augspurg 1649.

Bayeri Uranometria, Ulmae 1661. Tabulae ipsae sunt in Folio.

Ismaelis Bullialdi Exercitationes Geometricae Paris. 1657.

- Astronomiae Philolaicae Fundamenta clarius explicata et asserta, Paris. 1657.


Fussnoten

  1. "eucharisticus" ist hier im Sinne von "Dankbarkeit ausdrückend" verwendet.
  2. Woodward, John, Specimen geographiae physicae quo agitur de terra et corporibus terrestribus speciatim mineralibus: Nec non mari, fluminibus, et fontibus. Accedit diluvii universalis effectuumque ejus in terra descriptio ..., Tiguri [Zürich] (D. Gessner) 1704.
  3. Dieser längst versprochene und jetzt bei Hermann eingetroffene Katalog der mathematischen Bücher aus Scheuchzers Bibliothek ist anscheinend nicht erhalten. Hermann hat ihn, wie aus seinem Brief von 1706.09.29 hervorgeht, nach Zürich zurückgesandt. Der hier genannte Katalog ist auch nicht identisch mit dem in Basel erhaltenen Teilkatalog von Scheuchzer Bibliothek (UB Basel Ms K II 7). Dieser enthält nämlich nicht nur andere als die später von Hermann genannten mathematischen Bücher, sondern auch Fachliteratur aus vielen anderen Gebieten. Noch dazu stammt der jüngste der 316 Einträge aus dem Jahr 1731. Vgl. dazu Leu, Urs B., Johann Jakob Scheuchzers Privatbibliothek, in: Natura sacra, pp. 211-240.
  4. Das hier übersandte Verzeichnis der mathematischen Bücher aus Hermanns Bibliothek ist in ZB Zürich Ms H 318, pp. 249-254 eingebunden und wurde daher bisher fälschlich dem Brief Jacob Hermanns an Johann Jakob Scheuchzer von 1705.05.27 als Beilage zugeordnet. Es wird hier unmittelbar im Anschluss an diesen Brief wiedergegeben. Eine Bibliographie der aufgeführten Bücher und ein Kommentar zu der Gelehrtenbibliothek des jungen Jacob Hermann folgt.
  5. David Gessner (1647-1729) gründete 1670 seine bis 1833 bestehende Druckerei in Zürich.
  6. Sacra biblia sive testamentum vetus ab Imman. Tremellio et Francisco Junio ex hebraeo latine redditum, et testamentum novum a Theodoro Beza e graeco in latinum versum, Zürich (D. Gessner) 1703.
  7. Es ist nicht festzustellen, welche Abhandlungen von John Craig Scheuchzer laut seinem Katalog besass.
  8. Craig, John, Theologiae christianae principia mathematica, Londini (Child) 1699. Dieses Buch Craigs findet sich später in Scheuchzers Bibliothek, siehe Leu, Urs B., op. cit., p. 225, Nr. 63.
  9. Der Brief Scheuchzers mit diesem Angebot ist anscheinend nicht erhalten.
  10. Gregory, David, Exercitatio geometrica de dimensione figurarum sive specimen methodi generalis dimetiendi quasvis figuras, Edinburgi (J. Kniblus/J. Solingensis/J. Colmarius) 1684, und Gregory, James, Exercitationes geometricae, Londini (W. Godbid) 1668.
  11. Gregory, James, Optica promota, seu abdita radiorum reflexorum et refractorum mysteria, geometrice enucleata, cui subnectitur appendix, subtilissimorum astronomiae problematon resolutionem exhibens, Londini (S. Thomson) 1663.
  12. Johann Jakob Scheuchzer hatte in seinem Brief von 1704.02.04. Zweifel an den Resultaten seiner trigonometrischen Höhenmessungen im Bergell geäussert. Hermann rechnete die Höhen auf Grund von Scheuchzers Messwerten in seinem Brief von 1704.01.30 nach. Scheuchzer informierte jedoch Hermann kurz darauf (wahrscheinlich ebenfalls im nur teilweise erhaltenen Brief von 1704.02.04.), dass die Basis seiner trigonometrischen Höhenmessungen nicht, wie Hermann annahm, horizontal sondern geneigt war. Damit waren Hermanns Nachberechnungen obsolet.
  13. Hermanns Hinweis auf die Verfälschung der traditionellen trigonometrischen Höhenmessungen durch atmosphärische Refraktion in seinem Brief von 1704.01.30 wurde von Scheuchzer als Bestätigung der Vorteile seiner neuartigen barometrischen Messungen dankbar aufgenommen.
  14. Riccioli, Giovanni Battista, Almagestum novum astronomiam veterem novamque complectens observatiobus aliorum et propriis novisque theorematibus, problematibus ac tabulis promotam in tres tomos distributam, Bononiae [Bologna] (Haeredes V. Benatii) 1651.
  15. Siehe den Brief Scheuchzers von 1704.02.04
  16. Die traditionelle Methode der Höhenbestimmung durch Nivellements ist also auch für Hermann die genaueste und sicherste. Doch ist sie in den Alpen bei grossen Höhen von Objekten in grosser Entfernungen und von einer kurzen Basis aus kaum mit der nötigen Genauigkeit durchführbar.
  17. Dieser Bücherkatalog wird derzeit noch bearbeitet.
  18. Hermann ordnete seine Bücher in traditioneller Weise nach Formaten, d.h. nach Folio-, Quart- und Duodez-Bänden.
  19. Dechales, Claude-Francois Milliet de, Cursus seu mundus mathematicus, tomus quartus, Leiden 1690.
  20. Huygens, Christiaan, Horologium Oscillatorium sive de motu pendulorum ad horologia aptato demonstrationes geometricae, Paris 1673.
  21. Wallis, John, Mathesis universalis, sive Opus Arithmeticum (1657) [Opera mathematica (L. Lichfield, 1656-1657), puis t. I-III, Oxford, e Theatro Sheldoniano, 1695-1699.
  22. [Text folgt]
  23. [Text folgt]
  24. £Bei Namen mit J besprechen
  25. $I/J
  26. $ edita Barholino amsteldami 1695
  27. $I/J
  28. Der abgekürzte Vorname wurde im Manuskript am linken Rand ergänzt.
  29. $I/J
  30. $I/J
  31. $I/J
  32. $I/J


Zurück zur gesamten Korrespondenz