Bernoulli, Johann I an Scheuchzer, Johannes (1712.03.09)
|
|
|
|
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Empfänger | Scheuchzer, Johannes, 1684-1738 |
| Ort | Basel |
| Datum | 1712.03.09 |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | ZB Zürich. SIGN: Ms H 321a, Nr. 40, pp. 115-118 |
| Fussnote | Am Briefende: "Respondi d. 13. Martij 1712." |
Viro Celeberrimo et Eruditissimo
Johanni Scheuchzero
S. P. D.
Joh. Bernoulli
Si quae Tibi Vir Clariss. in superioribus perscripseram animi mei sensa de rebus vestris, ea congruere ideis vestris deprehendisti,[1] facile nunc judicabis me nec in aliis quae huc spectant capitibus a Vobis dissentire; Res nostrae simili certe morbo laborant, et utinam! non magis essent exulceratae quam Vestrae; videmus malum, experimur illud sentimusque et ingemiscimus, sed nemo est qui de medela cogitet; omnia in pessimum apud nos prolapsa sunt, in statu politico non minus quam in academico et Ecclesiastico; quilibet suis tantum commodis intentus negligit bonum publicum; huc collineant omnes ejus curae, ut suum vel Filium, vel Fratrem, vel Adgnatum, vel Affinem huic vel illi muneri admoveat, parum curans par ne an impar illi sit; exclamemus ergo o tempora! o mores! vides interim quam tolerabilior sit sors vestra quam nostra, dum Proceres Vestri solicitos adeo se gerunt in resarciendo damno, nostri vero secure dormiunt in utramque stertentes aurem. Sed satis hac de re! Amplissimi Escheri Vestri Orationem[2] nunquam vidi, imo nihil unquam de ea inaudivi, quare si data occasione ejus me participem facere dignaberis, facies mihi rem jucundam et gratam. Accidit Cel. Doppelmayero[3] (cui meo nomine salutem pl. vicissim dicas) quod pluribus aliis in parando phosphoro meo; omnes tamen tandem optatum assecuti sunt successum, et ita quidem invaluit ejus parandi ratio ex praescripto meo, ut jam passim in Anglia et Belgio ab Artificibus paretur et vendatur; fassi sunt omnes quibus ab initio res male cessit, causam sinistri exitus penes se stetisse, dum non omnia quae praescripserim accurate observaverint; potest enim in mille circumstantiis peccari, ut nempe de probitate antliae pneumaticae quae exquisitissima esse debet nihil dicam, si phosphorum portatilem conficere lubeat, sunt praeter aërem ex phiala non satis accurate extractum multa alia obstacula quae apparitionem luminis impediunt, veluti mercurius ab inquinamentis et aliis partibus heterogeneis non satis purgatus ope lotionis eo quo docui modo probe instituendae; halitus item oris et sudor manuum inter operandum ni caute tractetur jam inficere potest mercurium, et lumen ejus abolere vel saltem valde debilitare; phiala quoque nisi intus sit tersa et sicca, mirum in modum officit successui, memini quippe aliquando me sumsisse duas phialas aequales et similes quibus indidi aequalem quantitatem de eadem mercurii massa, ex iisque in eodem recipiente inclusis eadem operatione aërem quam sollicitissime extraxi, utramque postea eadem arte (quam pariter docui) obturavi probeque munivi, ne remoto recipiente vel tantillum aëris in phialas iterum irreperet; quo pacto ambas phialas in phosphorum aequali virtute paratas esse quis dubitaret? interim quod mireris una ne vestigium quidem luculae vel levissimae exhibuit quantumvis fortiter agitata, dum altera levi succussu splendidissimum lumen visendum praebet, eamque ideo per 12 jam annos hodienum asservo, et magno pretio vix dimitterem; nullam ibi observo luminis imminutionem aliamve mutationem, eadem enim quae primo die conspicitur luminis vivacitas, ut jure hic phosphorus perpetui titulum mereatur: Quod si igitur in effectu duarum illarum phialarum, ubi omnia paria videbantur tam in operatione quam in materia, tanta tamen discrepantia fuit animadversa, aliam sane ejus causam hariolari non potui, quam quod illa quae infelici laborabat ecclipsi parietes internos infectos habuerat aliquo madore vel spurcitie quadam invisibili; quocirca id inprimis curae mihi fuit in hoc negotio, ut eligerem vascula vitrea nova et quae si ita obtineri potuerint, ex furno vitriario recens advecta essent: Haec omnia autem et quicquid praeterea observari debet in confectione hujus phosphori, tam fuse tamque ut opinor accurate descripsi in Ephemer. Gall. 1701[4] ut actum agerem, si modum procedendi ad longum exponere hic vellem; legi vero etiam merentur quae scripsi in Ephem. 1700,[5] viam enim sternunt ad meliorem intelligentiam eorum quae in tomo sequenti propono: Cum itaque tot sint errandi modi, impossibile est indicare praecise eum in quem Cel. Doppelmayerus impegerit, si ipsi operanti praesens adstitissem, non putem mihi futurum fuisse difficile detectu, in qua circumstantia ab ipso erratum fuerit: repetat aliquoties operationem, observatis exactissime etiam minutissimis requisitis, praesertim aëre existente sereno et sicco, nam pluviosus felici successui infestissimus est; crebro exercitio praeter habitum quem acquiret, multa insuper annotabit, quae recensere omnia non possum, nec si possem jam succurrunt; Tria haec prae caeteris strictissime observanda sunt. 1.o ut mercurius bene purgetur, lavetur et exiccetur. 2.o ut phiala in phosphorum paranda intus sit tersissima et siccissima. 3.io ut aër quam fieri potest ex illa accuratissime sit extractus, et postea phiala ita obturata ut nihil prorsus aëris subingredi possit. Optarem ut videret exemplar illud meum de quo supra dixi; videret certe rem sua curiositate dignam, conspiceretque non sine aliquo stupore, lagenulam grandiusculam inter agitandum flamma continuo plenam in nocturnis tenebris. Hisce vale Vir Clariss. et me amare perge
Dabam Basileae a. d. VII. Idus Martias MDCCXII.
P. S. Adgnatus meus qui hoc ipso momento me convenit Tibique hic salutem ascribit officiosissimam, miratur quod ad suas litteras[6] jam ante annum fere ut dicit ad Te datas nunquam responderis; sciscitatur an forte eas non acceperis.
Fussnoten
- ↑ Johann I Bernoulli verweist hier auf eine Stelle im Brief von Johannes Scheuchzer von 1712.02.28, in der sich Scheuchzer auf Bernoullis Brief von 1712.02.03 bezieht und sich freut, dass Bernoullis Ideen mit seinen übereinstimmen.
- ↑ Siehe die Anmerkung im Brief von Johannes Scheuchzer an Johann I Bernoulli von 1712.02.28.
- ↑ Siehe Johannes Scheuchzer an Johann I Bernoulli von 1712.02.03.
- ↑ Bernoulli, Johann I, Nouveau Phosphore ..., in: Mém. Paris 1701 (1704), pp. 1-9 (= Op. LXIII).
- ↑ Bernoulli, Johann I, Nouvelle maniere de rendre les Barometres lumineux ..., in: Mém. Paris 1700 (1703), pp. 178-190 (= Op. LXII).
- ↑ Nicolaus I Bernoulli an Johannes Scheuchzer von 1711.04.01.
- ↑ Von Scheuchzers Hand: "Respondi. d. 13. Martij 1712. Misi Amplissimi Consulis Aescheri habitam coram Ministerio Orationem. Nunciavi parvum [Hier folgt ein unleserliches Wort] correctionis faciundae inditium remoram esse forsan Ignorantiam recti et Invidiam. Misi etiam Epistolam Adgnato suo D.o Nicolao Bernoullio jocosam."
Zurück zur gesamten Korrespondenz