Bilfinger, Georg Bernhard an Bernoulli, Johann I (1723.10.15)
|
|
|
|
|
|
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Bilfinger, Georg Bernhard, 1693-1750 |
| Empfänger | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Ort | Tübingen |
| Datum | 1723.10.15 |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 653, Nr.11* |
| Fussnote | Siegelspuren |
Magnifico Viro,
Dom.
Joanni Bernoullio,
Sal. et off.
Georgius Bernhardus Bulffinger.
Binas a Te literas accepi, Vir Magnifice, utrisque illis vehementer affectus; colloco enim in parte felicitatis quicquid de favore Tuo testari potest. Ad Cel. Menkenium transmisi quas prioribus comites adjunxisti; schedam posterioribus insertam deferri ad Christ. Wolfium curavi: Utrumque illud sine mora.
Judicium de conatibus meis in explicanda Harmonia Praestabilita collocatis[1] benignius est, quam ut soli libello debeatur: agnosco praecipuam favoris Tui et humanitatis partem. Consilium de paranda ad Commercium Epistolicum Collinsii[2]Responsione, repetitis adversariorum gloriationibus debita, intelligo pertinere ad honorem nostratium. A Te ipso suscipi eiusmodi operam, neque ego arbitror convenire: Non id eorum est alios defendere, qui nunquam alios secuti sunt. Eam vere gloriam Tuam esse omnes agnoscunt, aut agnoscere debent rerum mathematicarum curiosi, optandum esset, ut Monmortio licuisset coepta absolvere:[3] Eius laborem plurima commendassent, praeter eruditionem Viri, amicitia cum Tayloro, et quod Gallus esset, extra partium Studia collocatus. Talia sequi vestigia meum non est, tyronis primo, tum et hominis occupatissimi, et subsidiis Historiae idoneis destituti; cui neque Commercium ipsum ad manus est, neque opera Wallisii,[4] neque Newtoni de Quadraturis Commentatio,[5] neque Keilliana in Diario Hagiensi commenta,[6] neque aliud e scriptis eo pertinentibus, praeter novissimam Desmasaei Collectionem[7] utique turgidam et fastuosam.
Spero tamen, proxime futurum, ut e metaphysicis studiis, quibus hucusque operam impendi, de origine et permissione mali commentatus eo fine,[8] ut Leibnitiana nostris dogmata eademque propius ad receptam alioqui doctrinam inflexa, et alicubi suppleta, approbarem, ut inquam ex metaphysicis fugere liceat ad mathematica; consilio plane illo, quod alicubi Crosa memorat in Logicis,[9] ratus Mathematica altiora esse, Asyla ingeniorum, quo non pertingere possint homines zelo inconsulto et superstitione graves philosophiae. Quodsi id fieri queat, lubentissime Tibi officia mea approbabo: non illa tamen idonea erunt, nisi Tuis praecipue observationibus instructo liceat eum campum ingredi, atque e Leibnitianis fortasse schedis historica aliqua obtineri per Ill. Eccardum queant.[10] Tum vero illud pervelim, ut separare gentem, imo, si fieri queat, societatem quoque Anglicanam, ab invidis Leibnitio et Tibi hominibus liceat; ut Newtoni gloriam, ipsi Leibnitio et Tibi constanter approbatam, salvam conservare, vel ita comiter habere, ut videant Lectores, me abesse ab animo obtrectandi honoribus Geometrae et antiqui et omnino venerabilis ab ingenio et meritis.
Num forte licet seponere, et salvum conservare jus reconventionis, quo Leibnitius uti velle visus est in Collectione Desmasaei T. II, p. 59, 60,[11] donec de primo inter partes convenerit? Aut licet accommodare, quae in Newtonum dici oporteret, ad argumenta adversariorum per instantias, ut aut argumento decedant, aut ipsi suo Capiti detrahant?
Possem fortassis hoc hieme necessaria circumspicere, et de instituto ipso mentem Tibi meam exponere, si ad manus foret libelli exemplum. Quantum confuse memini, superabile mihi visum est, cum id Halae Magdeburgiae Commercium evolverem, et, nisi notas editor malignas miscuisset, aut Societatis judicio vulgatum supponeretur, contemtibile in hac caussa: ordinem vero, vel methodum, qua Keillio conjectante Leibnitius ex Newtoniana significatione calculum suum differentialem exstruxerit, satis hiulcam putavi, ut invento potius accommodata quam ad inveniendum apta videretur. Obiter id memorare liceat: Amicum aliquem meum non ita pridem in Anglia versantem adiisse Newtonum quoque, quem bene valentem et comem expertus est. Quaesitus de societate Regia Vir summus catalogum exhibuit membrorum: In eo frustra aliquos Germanos quaesivit noster, Menckenium v.g. et Wolfium. De Tuo nomine nihil memorat, nescio an et de illo quaerendo fuerit sollicitus? Subiit animum suspicari, expunctos esse Viros Celeberrimos fortasse, quod ex Actis odium sibi contraxerint.
Controversias Chr. Wolfio excitatas primo quidem instigantibus tecte Theologis Hallensibus, nunc vero aperte illum et publico scripto accusantibus: aliunde, opinor, cognovisti. Quo id successu factum sit, proxime resciscam: Suspicor exiguo, quoniam Lipsiensibus novellis intellexi, Cl. Thümmigium, Wolfianum ex integro discipulum, recentissime creatum esse Professorem Philos. ordin. ut adeo faventem Wolfio Aulam persistere existimem.
De Legibus durorum nihil mihi singulare promitto: Conarer tamen aliquid, sine spe praemii, quam a me longissime abesse volo, si quas ordinario labori horas suffurari liceret. Leibnitiana autem vereor, ut approbentur Parisinis, Cartesio hucusque addictis; saltim in Historia A. 1706 ubi receptas corporum durorum Leges recenset Fontenellius,[12] Cartesiana virium aestimatione deductas. Optarem vero, Crosianam de motu commentationem[13] videre, cui praemium adjudicari olim contigit.
Si fuerit qui Basilea Scaphusium ferat, non litteras solum, sed libellos quoque, flagitarem id ex Tua humanitate, ut Commercii Epistolici me compotem faceres, eademque occasione, quoniam id olim ex Te rogare licuit, dissertationem [Cl.] Crosae memoratam adjungeres: Scaphusio saltim ad nos facile d[e]ferri possent, quoniam praeter Cursores publicos, singulis quoque hebdoma[dis] publica quae vocant vehicula, sive Landgutschen, huc atque illuc migrant. Scio, quod Bibliopolarum opera in acquirendo Commercio illo uti non liceat; alioquin Tuam hic benevolentiam advocare non auderem: Faxo autem, ut incolumis ad Te libellus redeat, cumprimum id fieri volueris. Vale, Vir Magnifice, atque invidos Tuos, ut strenue facis, torque meritorum Eminentia: ita plurimas abs Te artes publico indulgeri gaudeant boni, ringantur aemuli. Iterum Vale publicis intelligentium Votis.
Dab. Tubingae d. 15. 8.br 1723.
A Monsieur,
Monsieur, Jean Bernoulli,
Grand Mathematicien, Professeur à Bâle,
et Membre des Societés Royales de
Paris, de Londres et de Berlin etc.
à
Bâle.
Fussnoten
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Commercium epistolicum D. Johannis Collins, et aliorum De analysi promota : jussu Societatis regiae in lucem editum. - Londini: Typis Pearsonianis, 1712
- ↑ Laut einer Notiz in Hist. Paris (1719) 1721, p. 92 arbeitete Montmort an einer "Histoire de la Géometrie". Diese Arbeit führte jedoch zu keiner Publikation.
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Bilfinger, Georg Bernhard, De origine et permissione mali, praecipue moralis, commentatio philosophica, Frankfurt am Main und Leipzig, 1724
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Recueil de diverses pièces, sur la philosophie, le religion naturelle, l'histoire, les mathématiques, etc. : par Leibniz, Clarke, Newton, et autres autheurs célèbres. t. II, Amsterdam, 17xx, pp. 59-60
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
Zurück zur gesamten Korrespondenz