Bilfinger, Georg Bernhard an Bernoulli, Johann I (1723.03.27)

Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor	Bilfinger, Georg Bernhard, 1693-1750
Empfänger	Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Ort	Tübingen
Datum	1723.03.27
Briefwechsel	Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur	Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 653, Nr.10*
Fussnote

Viro Magnifico,

Joanni Bernoullio

Sal. et Obseq.

Georgius Bernhardus Bülffinger.

Quas nuperis Tuis ad me Litteris adjunxisti alteras ad Cl. Menckenium, eas Lipsiam deferri prima statim occasione curavi. Cum Newtoniani theorematis demonstrationem precibus meis indulsisti, fecisti pro Tua humanitate: cum facilem et elegantem, pro consuetudine Tua.

Mihi id tanto gratius beneficium accidit, quod antiquum errorem, Newtonianae ut verum fatear demonstrationi minus perspicuae reluctantem, animo excussisti; Namque id animum in suspenso tenebat, esse directiones omnes ad centrum, nequaquam inimicas aut contrarias sibi, pressiones adeo nullas mutuo impediri. Neque succurrebat facile identitas casus praesentis cum recepto Hydrostaticae fundamento: Intelligo illam ex Tuis, Vir Magnifice, literis: et utroque hoc nomine gratias Tibi maximas ago.

Geringii Schediasma pro Is. Newtono scriptum, quoniam mittendi copia est, officiosissime Tibi offero: eidemque meam quondam dissertatiunculam adjungo; non sane, quod operae pretium sit, illi attendere, verum ut cultus in Te mei argumentum sit. Biennium fere est, ex quo illam inter turbas conscripseram, dissertationi meae Inaugurali destinatam: Et fuerunt caussae mihi non ita pridem datae, quare et edendam censui, et in eo quidem statu relinquendam, quo fuerat ab initio: Caetera enim, si refundere in aliam formam licuisset, immutassem fortasse nonnulla, et nonnulla omisissem. Ita Newtonum miscui eo tempore, quod recenter edita esset Collectio Desmasaei, omittendum fortassis hodie, qu[od] zelus ille deferbuit: sed vero cum schedas dimitterem, de ea re non cogitavi. Neque dixi tamen, quod offendere possit Virum Incomparabilem; venerationem potius meritorum Illius maximam testatus.

Multa cum voluptate intellexi Tuam de motu planetarum a pressione sententiam. Vacuum difficulter admisero: neque omnibus tamen Ill. Leibnitii argumentis assurgo; etsi enim Clarckianam exceptionem non approbem, puto tamen illud v. g. de perfectione mundo debita, Tom. 1 du Recueil p. 61, 62, esse cautioni obnoxium.

Facis Tua sententia, Vir Magnifice, ut de resistentia inertiae debita, quam certam existimavi hactenus, denuo et sollicitius cogitare velim. Visum est, recte Leibnitium inferre, si indifferens ad motum et quietem materia fuerit, corpus magnum eadem velocitate motum iri ab impingente altero, quam parvum: neque ab ea me sententia dimovit responsio D.ni Nanu in Journ. des Sçav. 1691, 16. Juill. qui, ut respondeat argumento Leibnitii, generalem demonstrare propositionem connititur, omne corpus, etiamsi ad motum et quietem indifferens, retardare alterum a quo impellitur. Nimirum Axiomate secundo supponit, quantitatem motus in corpore, etiam indifferenti ad motum et quietem, esse proportionalem facto ex massa in celeritatem: Axiomate autem primo quantitatem motus proportionalem facit viribus motricibus. Non jam attendo, quod Tua demonstratione securi simus, vires motrices non esse proportionales facto massae in celeritatem: generalius dicam, quae hoc loco desiderari posse existimem. Si nulla est materiae contra motum repugnantia, nullae in materiam loco pellendam vires motrices insumuntur: indifferens igitur est quantitati virium consideratio massae impellendae; neque illa limitare effectum illarum virium potest; neque adeo celeritatem imminuere priorem. Videtur igitur mihi, quamprimum consideratio massae in aestimationem virium et effectus illarum ingreditur, supponi consumtionem in massam, eoque resistentiam illam, quam inertiam Keplerus, Leibnitius et Newtonus vocant. Ab extensionis idea inertiam non consequi illam, facilis largior; addo etiam, non posse experimentis refelli indifferentiam materiae: Videtur saltim, ea concessa fluidi istius motum nulla amplius mensura aestimari posse, cessantibus, ut dixi, massae respectibus. Eadem consequentia in aestimanda fluidi resistentia negligi densitatem oportebit, quae immediate et per se, supposita fluiditate duorum corporum inaequaliter densorum aequali, nihil impediet.

Scripsi ista, ut forte animum subiere, de Voluntate Tua, et comitate persuasus. Optima Newtonianis responsio foret, si quam pressionis Legem eruere liceret, qua obtineri illa Kepleriana Lex gravitationis posset: Sed vero haec talia nonnisi a Tui similibus Viris expectari possunt.

Giessa nuper transmissus est mihi novus de Coelo nuntius, Serenissimo Principi Hassiaco, Ludovico Joh. Wilh. Grunoni dicatus, Cal. Januar. a Jo. Georg Liebknechtio. Memorat ille, intentum se examini alicuius micrometri recenter constructi, observasse tertiam quandam stellam circa mediam temonis in plaustro, et equitem sive Alcor, cuius nullam in Catalogis mentionem fieri deprehenderit, mobilem illam adeo, ut, cum XI. Dec. Latus Trianguli a media temonis ad novam suam fuerit aequale gyris cochleae $10{\frac {3}{4}}$ quales Latus a Temonis media ad alcor habet $14{\frac {1}{2}}$, latus autem a nova ad alcor habuerit $=8{\frac {1}{2}}$: die statim 14. Latus a media temonis ad novam fuerit $=11{\frac {1}{2}}$ et a nova ad Alcor $=7{\frac {1}{2}}$. Die XXVI. Latus a media ad novam $=11$ et a nova ad Alcor $=7{\frac {1}{4}}$. Die XXVIII. Latus prius $10{\frac {1}{8}}$ posterius $=8$. etc. Ludovicianum sidus vocat in honorem Principis: Si negotium praecipitavit, Rheitae exemplo moerorem solabitur. Circumspectior Cassini suspicionem, non assertionem, publicavit, cum de simili fixarum mutatione loqueretur, siquidem similis dici potest, cum praesenti vehementer celeri. Invitat autem Astronomos, ut eidem rei, si commodum sit, attendant.

Vale, Vir Maxime, scientiarum bono, et torque invidos Tuos virtutum gloria et meritorum pondere. Mihi in felicitatis parte erit, approbasse Tibi studium meum et affectum.

Dab. Tubingae d. 27. Mart. 1723.

---

Fussnoten

Zurück zur gesamten Korrespondenz