Bernoulli, Johann I an Volder, Burchard de (1703.12.11)

Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor	Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Empfänger	Volder, Burchard de, 1643-1709
Ort	Groningen
Datum	1703.12.11
Briefwechsel	Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur	Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 675:Bl.182-184
Fussnote

Viro Celeberrimo

Burchero De Volder

S. P. D.

Joh. Bernoulli

Rogatu Ampl. Leibnitii mitto juxta epistolam ad Te datam, etiam alteram ad me scriptam, continentem quaedam ad leges motuum spectantia, quam rogo ut mihi remittas; metaphysicas illas speculationes, quibus naturae vires explicare conatur, jam olim maximam partem mecum communicavit, quorum excerpta ni fallor et Tibi transmisi, cum velitationis nostrae historiam Tibi perscriberem.

Eruditam illam praefationem posthumis Hugenianis praefixam a Te esse, nemo, qui Te Tuumque stylum et genium noverit, non divinabit facile.

Neque ego instar axiomatis assumendum censeo, centrum gravitatis corporum commune et ante et post occursum eodem ritu progredi; dixi tantum hoc clarius esse per se, quam alterum illud quo Hugenius sine demonstratione utitur, nimirum centrum gravitatis corporum commune ad eandem semper altitudinem ascendere unde descendit, quocunque etiam modo corpora inter descendendum ascendendumve in se invicem agant; certe meo judicio neutrum pro hypothesi supponendum est, quod si tamen in alterutro acquiescendum esset sine demonstratione, Tibi ipsi judicandum relinquo, an non illud meum magis obvium sit et melius satisfaciat menti quam axioma Hugenianum. Cum enim corpora eatenus tantum aestimentur progredi quantum progreditur ipsorum commune centrum gravitatis, motus vero ex se nec augeri nec diminui possit, patet utique centrum illud aequabili semper motu progredi debere, quoniam alias motus se ipsum vel augeret vel diminueret: adde simplicitatem qua hoc principium prae Hugeniano gaudet, dum naturam gravium ascendentium et descendentium ex Galilaeo desumtam non curat nedum supponit, de qua tamen Adversarius aliquis tanquam non rite demonstrata dubitare posset.

Gaudeo Tibi non displicuisse quod a me animadversum, corpus $a$ celeritate $c$ motum et per infinita numero corpora continue proportionalia interposita impellens corpus $b$, cum eo communicaturum celeritatem $c{\sqrt {\frac {a}{b}}}$; reperio nunc non necesse esse ut corpora illa infinita numero, sint continue proportionalia, possunt enim in quacunque proportione progredi modo progrediantur per minima, id est modo differentia duorum proximorum corporum sit infinite parva; semper ergo qualiacunque interponantur corpora per minima crescentia vel decrescentia inter $a$ et $b$, erit celeritas transmissa a primo ad ultimum per intermedia, $c{\sqrt {\frac {a}{b}}}$ : Adeo ut theorema Hugenii quo demonstravit maximam celeritatem communicari cum ultimo corpore, quando corpora omnia sunt continue proportionalia, obtineat tantum si numerus corporum sit finitus, nam si sit infinitus, indifferens est et constans celeritas ultimi quocunque modo varientur corpora interposita per minima crescentia vel decrescentia. Caeterum generaliter observo, si concipiatur Hyperbola secundi gradus $xz^{2}=a^{3}$, cujus abscissae $x$ sive aequaliter sive inaequaliter crescentes per minima, denotent corpora, denotabunt applicatae $z$, eorundem celeritates, ipsis successive impressas; adeo ut quadratum celeritatis ductum in massam quantitatem semper faciat constantem; id quod est ipsissimum theorema de conservatione quantitatis virium, novo nunc fundamento stabilitum.

Verum est me tandem ab Ultrajectinis ad Professionem Philosophiae et Matheseos vocatum fuisse, postquam per annum et ultra ea de re deliberassent, tantae scilicet molis erat: verum etiam est quod mihi obtulerint stipendium annuum 1400 fl.; quod illud quo hic fruor 150 florenis tantum superat, adeoque neutiquam operae pretium ut stationem qua bene sum permutarem, praesertim cum heic longe viliori pretio vivatur quam Ultrajecti, et forte mei 1250 floreni annui quos hic habebam, plus mihi Groningae quam vel 1800 Ultrajecti mihi valuissent: nihilominus tamen non repudiassem oblatam conditionem et quidem unice ut satisfacerem ardentissimo desiderio Cl. Burmanni et paucorum aliorum amicorum qui omnem ut me obtinerent movebant lapidem, adeoque quoad vixero illorum benevolentiae memor ero, ita enim sum animatus, ut qui me, ego eos vicissim possidere desiderarem; non ergo, inquam, repudiassem, nisi ex improviso mihi jam iter meditanti compedes injecissent non quidem Ordines ipsi, Omlandorum quippe plerisque Academiam parum curantibus, sed Magistratus Urbis, qui ad unum omnes censuerunt me huic Academiae bono retinendum esse, in hunc finem mihi ex suo proprio aerario cum reluctantibus Omlandis ex Provinciali non possent, augmentum 250 flor. annuorum decreverunt; idque mihi per Ampl. Curatores a sua parte Academiae constitutos perquam honorifice significarunt atque rogarunt, ut oblatis hisce aquiescere et operam meam Academiae porro continuare vellem; Hanc autem ut inexpectatam ita et insolitam gratiam quae nulli adhuc Professorum contigit ex quo Academia nostra fundata est, spernere nec potui nec debui; Atque si multum Cl. Burmanno reliquisque Amicis Ultrajectinis debeo plura tamen Mecoenatibus Groninganis (quos jam toties contra adversariorum artes propitios habui) me debere arbitratus sum. Haec quidem omnia et plura ob oculos posui Burmanno, sed ut videtur surdo fabula; adeo nempe inique fert recusationem a me suis Proceribus factam; scripsi ei nondum omnium dierum occidisse soles, alia occasione ipsum compotem mei esse posse, postquam adhuc per aliquot annos aut brevius hic commoratus fuero, honestam enim rationem requisivisse ut pro hac vice Proceribus nostris morem gererem; Sed cum ad haec nihil mihi responderit, ipsum mihi non leviter succensuisse auguror; qua propter si Tua interposita opera ipsum pacare posses ut cum eo in gratiam redeam, faceres mihi rem pluribus nominibus gratissimam: Est enim uti videtur Vir valde sincerus et cordatus, a cujus amicitia multum mihi pollicitus fuissem, si per fata licuisset Trajectum concedere. Alioquin etiam si Trajectini posthac me habere nolint, novi alium aliquem Virum quem ipsis commendare possem Mathematicum insignem et Philosophum non mediocrem, quem amplexurum Professionem aliquam certus scio immo et spondeo, modo honestis conditionibus offeretur: Hoc ideo nunc moneo, quoniam Cl. Burmannus initio hujus negotii mihi statim scripsit, Proceres Trajectinos alium non nosse Virum idoneum quem mihi sufficerent si ego recusavero, et revera eos de alio evocando ex quo ego recusavi cogitare nondum audivi; forte vero cogitarent, si nossent hunc quem ob solam peritiam praesertim in profundioribus mathematicis hic commendavi. Quod superest, gratias Tibi ago quod mihi gratulari volueris de Vocatione quamvis non accepta, eam mihi honorificam esse nullus dubito, eoque magis quod Adversarii omnibus suis technis et conatibus impedire eam non potuerint, et omnium maxime quod Proceres Nostri apud quos me nigro adeo Capillo semper notarunt, testatum dederint quam parum calumniae mihi nocuerint. Gratulor etiam Tibi de novo vestro Curatore, a quo Academiae Vestrae et studiis solidioribus multum boni expectandum est. Vale.

Dabam Groningae a. d. XI. Decemb. MDCCIII.

---

Fussnoten

Zurück zur gesamten Korrespondenz