Bernoulli, Johann I an Volder, Burchard de (1702.03.28)

Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor	Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Empfänger	Volder, Burchard de, 1643-1709
Ort	Groningen
Datum	1702.03.28
Briefwechsel	Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur	Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 675:Bl.173-175
Fussnote	Datum und PS autograph

Viro Celeberrimo

Burchero De Volder

S. P. D.

Joh. Bernoulli.

Acceperis haud dubie postremas meas diu dimissas cum adjectis Leibnitianis, ad quas omnes, miror, nihil adhuc responsi dedisti; scribebam Tibi si bene memini me tum postero die disputaturum de Anima Brutorum ubi simul de modo agendi animae humanae in corpus et corporis in animam nonnihil dictum erat in disputatione, unde magnas orituras turbas praevidebam, nec vana erat conjectura: quot quantasque lites mihi moverint nostri Pharisaei, quantas ab ipsis persecutiones fuerim passus vix dici potest, intra breve hoc tempus plus mihi molestiae crearunt, quam antea toto hoc septennio quo hic ago, si in unum colligas vix pertuleram; En ejus brevem historiolam quam nactus hanc bonam occasionem Tibi lubens perscribere volui. Erat illo disputationis die inter alios opponentes certus quidam Petrus a Venhuysen, qui se dicit S. S. Min. Cand. homo omnium bipedum pessimus, impudentissimus, ignorantissimus, homo voluptuarius, Bacchi et Veneris (ut fama fert) exercitiis summe deditus, eamque ob causam adulterii suspectus coram consistorio citatus se sistere debuit, et non tam culpam excusavit, quam non satis probatam palliavit, interim turpissima fama laborat. Tali homine usi sunt nostri Persecutores tanquam instrumento propter singularem qua pollet, impudentiam et audaciam aptissimo ad stratagemata sua, et propositum diabolicum effectui dandum. Hic ergo nebulo opposuit dicens nostram sententiam de unione animae cum corpore esse s. scripturae contrariam, et evertere veram naturam peccati actualis externi quod uti dicebat sit attribuendum corpori item nostram sententiam sibi et omnibus christianis praeripere et eripere solatium et spem vitae aeternae et hujusmodi deliramenta alia; quae quidem pro more nostro et ut digna erant risu et facetis retorsionibus explosimus, imprimis vero lepide exagitavimus ridiculam ejus opinionem qua voluit corpus posse peccare, quam putavit usque adeo absurdam esse, ut nemo sanae mentis existere possit, qui velit aut queat eam serio defendere, ideoque iterato alta voce monueram opponentem meum ut abstineret a nugis, et serio ageret, non enim corpus peccare neque puniri, sed animam peccare et puniri in corpore et per corpus; postea multa ex s. Litteris adducere voluit pro corpore peccante, patiente et puniendo praesertim instantiam fecit urgendo, annon Christus sit passus in corpore, annon per consequens corpus Christi sit passum; respondi Christum fuisse passum in corpore, sed corpus Christi non fuisse passum id est dolore affectum; Hinc omnes illae lachrymae, hinc omnes illi tumultus, ferebar postea per urbem quasi negaverim hominem peccare, Christum fuisse passum, nos ab ipso fuisse redemtos etc. Sed in disputatione paulo post sub meo praesidio habita, ut ostenderemus, qualis nobis mens staret, inter alia corollaria hoc erat corpora nec peccant nec puniuntur qui secus dicit ex corpore facit animam ex anima corpus putantes neminem futurum qui sese huic corollario serio opponere posset; interim hoc ipsum fuit, quod totam Pharisaeorum cohortem contra me concitavit, et tanta quidem saevitia ut me nonnulli capite plecti et alii mitius censentes ex Provincia saltem cum infamia ut latronem publicum ejici me voluerint, in concionibus ad populum repetitis vicibus exaggerare non erubuerunt. Et quidem hujus Tragoediae aut si mavis comoediae initium fecit H... noster, utpote nostrorum Jesuitarum Papa, qui pridie ante disputationem eum in modum scripsit ad Cl. Collegam meum Braunium ut hic vides, sub Litera A. Cui respondit (Lit. B) sub vesperam ejusdem diei, replicavit Papa, digna autem est replicatio (Lit. C) quam attente legas, sed contine lacertos ne risu moriaris. Ipso vero disputationis die, cum in procinctu essem ut me in Academiam reciperem ad disputandum, ecce etiam ad me advolant litterae papales (Lit. D) quibus extemplo jam indutus pallio, ut domo exirem pauca reposui ut vides sub Lit. E. Sperabam hisce ita peractis Sanctissimum Papam suis oppositionibus aut potius paternis castigationibus me filium suum reluctantem in ordinem redacturum, et quis id non putasset post opponendi veniam, quam ipsi satis ferociter concesseram, at in conflictu ne comparuit quidem, sed misit suum legatum a latere aliquem Joh. a Leuwen Pastorem in Zee-ryp; qui magna quidem audacia garrivit multa sed usque adeo inepta et ridicula ut pudeat et pigeat omnia referre, is volebat probare corpora posse peccare, quoniam etiam virtutibus possint esse praedita; respondi autem quid intelligeret per vocem virtutis, si ipsi virtus sit robur, me concedere virtutem ejusmodi Physicam cadere in corpus, ad quod ille reposuit se non intelligere virtutem Physicam, sed moralem, et talem virtutem quam maxime cadere in corpus, sed ut misera est positio, ita miserior multo fuit ejus probatio, nam nihil aliud effecit quam ut ineptiis suis toti auditorio frequentissimos risus et cachinnos moveret. Post eam disputationem Adversarii videntes se viis clanculariis nobis non posse nocere, inceperunt insanire et tumultuari ut rabiosi canes, et aperte nos haereseos accusarunt, hunc in finem conscripserunt diabolicam aliquam disputationem de Unione animae cum corpore quam supra dictus Venhuysius tanquam auctor sub praesidio Papae contra nos ventilavit refertam absurditatibus et contradictionibus non tantum, sed et atrocissimis mendaciis et calumniis quibus nos oneravit, quas vero respondens meus primae disputationis Auctor Phoebus Themmen Rev. Pastoris filius ingenuus Juvenis et magnae spei in ipso auditorio mascule adeo refutavit, ut calumniator et ejus Praeses pudibundi fere obmutuerint; Ego vero postea sine mora conscripsi Theses Apologeticas (quarum Cel. Braunius exemplar forte mittet) in duas partes divisas, quas bis in uno die ante et post meridiem defendimus, contra calumniatorem ejusque praesidem, ut ita praeriperemus omnem ansam querendi de non sufficienti tempore opponendi, provocavimus expressis verbis calumniatorem ejusque quemvis patronum, sed nec ipse nec eorum alius ausus est comparere in auditorio nedum ad conflictum descendere, et omnes ut stryges et lamiae lucem fugientes pugnae sese subduxerunt, et ita triumphabundi recessimus victoria sine pugna potiti, nemine sc. opponente praeterquam ex nostris studiosis qui exercitii gratia sese exercuerunt: interim rebus ita gestis Amplissimus Urbis hujus Senatus nefandae huic liti sese interposuit sumto salutari hoc decreto 1.^o ut posthac pastores rebus Academicis se non immisceant, 2.^o ut in disputationibus publicis non opponant, 3.^o ut in concionibus nihil de rebus Academicis nihilque amplius de hac lite nec directe nec indirecte ad populum referant.

Hoc fulmine improviso Adversarii mire perculsi, hactenus abstinuerunt a persecutione quorundam gravaminum contra me in Consistorio allatorum quae in disputandi ardore contra van Leuwen mihi excidissent quaedam in praejudicium Pastorum in genere, quae gravamina excerpta ex notulis (uti vocabant) van Leuwen mihi insinuata ita se habent ut vides sub (Lit. F), verum est me ea dixisse, sed non pastores in genere intendebam, quippe inter quos multos habeo amicos et fautores, sed eos tantum qui mei jurati sunt adversarii. Non diu post, nequissimus Venhuysius alium contra nos suo nomine protrusit libellum, cui titulus Apologia Christiana, qui nihil aliud est quam farrago novarum calumniarum et ineptiarum locupletissima in qua Cel. Theologi, et ipsa Tota Facultas Theol. Franequerana misere traducitur et proscinditur. Est vero monstrum hoc in ipso partu feliciter extinctum, ejus enim publicationem primo Nobill. Senatus Urbanus suspendit, et postea a Nob. Curatoribus quibus examen ejus committebatur omnino publicari prohibitum et omnia exemplaria sibi exhiberi, et ita (ut vocant) confiscari jusserunt. Et hic erat in nostri gloriam et laudem Comoedia finis. Vale

Dabam Groningae a. d. 28 Marti 1702.

P. S. Magnae Britanniae Regis obitus ut multarum rerum ita haud dubie etiam vestrae academiae faciem mirifice mutabit.

---

Fussnoten

Zurück zur gesamten Korrespondenz