Bernoulli, Johann I an Wolff, Christian (1743.03.00 (?))
|
|
|
|
|
|
|
|
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Empfänger | Wolff, Christian, 1679-1754 |
| Ort | Basel |
| Datum | 1743.03.00 (?) |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | BS UB, Handschriften. SIGN: L I a 671, Nr.38 |
| Fussnote | Der Absatz "Opuscula mea ... Dabam Basileae a.d. Martij 1743" ist zunächst autograph auf die vorletzte Seite geschrieben. Danach wurde er vom Kopisten auf die letzte Seite übertragen und dort noch einmal autograph korrigiert. |
Viro Amplissimo atque Celeberrimo
Christiano Wolfio
S. P. D.
Rectissime accepi primum et secundum Tomum Juris Naturae,[1] quos diversis vicibus ad me mitti curavisti; pro primo ni fallor jam gratias egi per litteras, pro altero vero idem facere non poteram; Cum enim in fasciculo in quo erat alter ille Tomus, nullas invenerim a Te litteras, nesciebam ubinam locorum tum temporis haereres, Marpurgi an Halae. Nunc autem edoctus per postremas Tuas litteras[2], Te jam per aliquod tempus Halae degere ibique omnia ex animi sententia Tibi procedere, patere ut juxta gratiarum actionem pro ultimo mihi misso munere ex animo gratuler quod in antiqua sede Halensi inveneris omnia ex voto Tibi arridentia; Non dubito quin Adversarii illi Tui, si qui adhuc illo in loco supersunt, aliam nunc canant cantilenam. In Tua esset potestate, si velles, ultionem petere, nisi Tua id impediat Generositas.
Cum traderentur mihi litterae Tuae, Vir Amplissime, sub finem anni superioris, illae me invenerunt in lecto decumbentem et gravi morbo laborantem, a quo vix me omnino restitutum iri spero, quia talis est qui senectutem plerumque comitari solet; Imprimis tussis, anxietas pectoris, et tremor manuum sunt quae me maximopere vexant: quibus adde aetatem 76 annorum, verumque erit quod dicit proverbium "senectus ipsa morbus". Salarium quo frueris bis mille thalerorum, praeter accidentia, lautum est omnino et raro dari solitum Professoribus in Germania, tanta erga Te generositate monstravit Princeps quanto in pretio Te habeat. Salarium quo ego hic fruor una cum additamento personali, quod collegae mei non habent, vix tamen ad tot centenos ascendit thaleros quot Tibi dantur milleni,[3] quotque etiam dantur, ni fallor, Eulero, meo quondam Discipulo, qui nunc agit Berolini a Rege accersitus sub titulo Professoris Matheseos, quam Spartam mirifice exornat, et ita quidem ut me suum quondam Praeceptorem, quod fateri non pudet, jam longe superet; quid autem mirum quod ille humeris meis insistens suisque simul et meis utens oculis longius et acrius prospiciat quam egomet ipse.
Prorsus ignoro quis ille sit Vir Cl. de Gua de Malves, nec quicquam inaudivi de ejus tractatu geometrico,[4] in quo illum contendere dicis, veram methodum curvarum proprietates investigandi esse Analysin Cartesianam, non calculum differentialem. Si quid autem conjectando asserere licet, videtur Vir ille de Malves omnino hospes in calculo differentiali, nescius quem usum facere debeat quantitatum infinite parvarum, si enim haberet ideam Curvarum transcendentium, videret sane illas algebraice vel more Cartesiano non posse tractari, quomodo ergo earum proprietates investigaret algebraice, si quidem earum natura non est algebraica? Iam olim in superiori Saeculo Leibnitius habuit similem Antagonistam in Abbate Catelano, qui etiam mordicus defendere volebat, nihil esse in Geometria quod non solvi possit per vulgarem Analÿsin Cartesianam, donec Leibnitius ei proposuisset problema de construenda vulgari curva Isochrona, quod cum tentasset quidem sed effectui dare non posset Catelanus, etsi problema sit facillimum, obmutuit tandem silentioque suam prodidit Impotentiam. Posset credo Malvesius pariter ad incitas redigi, si ipsi proponeretur construenda Isochrona paracentrica, quae tum temporis ne quidem a Leibnitio solvi poterat ob difficultatem differentialium Separabilitatis, a nobis postea superatam. Haec omnia videri possunt in Actis Lips. superioris Seculi.[5] Interim non puto requiri calculum differentialem ad investigandum numerum Curvarum tertii ordinis, saltem non magis quam si vellemus quaerere numerum curvarum secundi ordinis, quas scimus sine magno labore tres tantum dari, quot scilicet sunt sectiones Conicae, Hyperbola, Ellipsis et Parabola, nisi quis contenderet quinque omnino esse Lineas, addendo nimirum circulum et triangulum, si enim conus secatur plano basi parallelo, habebitur Circulus, transeunte vero plano per verticem, fiet triangulum. Nec est quod quis dicat Circulum esse speciem Ellipseos, ubi ambo foci in unum punctum coalescunt; etenim eodem jure haberi posset parabola pro specie Ellipseos in qua foci distant a se invicem intervallo infinito; et ita vel duae tantum vel quinque essent Sectiones conicae, nam etiam triangulum per verticem praebere posset Speciem hyperbolae. Simili modo ratiocinari liceret de lineis tertii ordinis; ideoque qui suscipere voluerit investigare earum numerum, debebit ante omnia exponere characterem distinctivum, secundum quem velit duas pluresve ex illis curvis esse ejusdem vel diversae speciei nominandas. Quod cum non observaverint Newtonus et Stirlingius potuerant in diversum abire in assignando numero curvarum, quamvis neuter forsan erraverit considerando rem secundum suum particularem characterem distinctivum. Memini fratrem meum jam ante Newtonum in hoc quoque pulvere se exercuisse[6] sed pariter postea apparuit, a se invicem discrepasse. Quod autem Castellus vocat Stirlingium "Tout l'esprit, point de corps", hoc nihil probat, nisi quod ille licet Gallus data quavis occasione exaltet Anglos etiamsi non mereantur, idque ex invidia erga Academicos Parisienses, quia Castellum (utpote Jesuitam non valde eruditum) in numerum Collegarum cooptare recusarunt. Caeterum in Stirlingio (quantumvis Spiritu sine Corpore) detexi foedos paralogismos, ut suo tempore videbis.
Opus tuum incomparabile Systematis Philosophiae universae undecim Tomis constans (tot enim possideo ex liberalitate Tua) foret sane absolutissimum, si iis accederet adhuc Tomus duodecimus continens geometrico-physica; id ipsemet si bene memini Tibi proposueras. Tua in scribendo facilitas ad hoc exequendum instigare Te deberet.
[7]Opuscula mea[8] una cum anecdotis quibusdam prodibunt proxime ex praelo Lausannensi D.i Bousqueti, comprehensa sub IV voluminibus quorum singulorum exemplar unum accipies, ut spero, propediem, idque forsan si occasio ita tulerit ab ipso D.o Bousqueto, qui Berolinum iturus est ad offerendam Regi vestro suam Dedicationem.[9] Interim vale Vir amplissime et me Amare perge.
Dabam Basileae ad d.[10] Martij 1743.
[11]Opuscula mea una cum anecdotis quibusdam prodibunt proxime ex praelo Lausannensi D.i Bousqueti comprehensa sub IV Voluminibus quorum singulorum Exemplar unum accipies, ut spero, propediem, idque forsan si occasio ita tulerit ab ipso D.o Bousqueto, qui Berolinum iturus est ad offerendam Regi vestro suam Dedicationem. Interim vale Vir Amplissime et me amare perge. Dabam Basileae ad. d. Martij. 1743.
Fussnoten
- ↑ Wolff, Christian, Jus naturae methodo scientifica pertractatum, Vol. I, Frankfurt/Leipzig 1740 und Vol. II, Halle 1741
- ↑ Christian Wolff an Johann Bernoulli von 1742 11 11
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Gua de Malves, Jean Paul de, Usages de l'analyse de Descartes pour découvrir, sans le secours du calcul différentiel, les propriétés ou affections principales des lignes géométriques de tous les ordres, Paris 1740
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Bernoulli, Jacob I, Typus Locorum Hypersolidorum [1702/04], Ms UB Basel L I a 1, pp. 77-80, Jac. B. Werke 5, pp. 385-411
- ↑ Der nächste Absatz bis zum Datum ist eigenhändig
- ↑ Bernoulli, Johann, Johannis Bernoulli ... opera omnia tam antea sparsim edita quam hactenus inedita, Lausannae; Genevae , 1742. ; 4' T. 1-4.
- ↑ Vergleiche Bousquet an Joh. I oder II B.
- ↑ Im Datum ist der Tag nicht eingetragen
- ↑ Der letzte Absatz mit identischem Text ist wieder von Schreiberhand geschrieben.
Zurück zur gesamten Korrespondenz