Bernoulli, Johann I an Bilfinger, Georg Bernhard (1723.08.14)
[Noch keine Bilder verfügbar]
| Kurzinformationen zum Brief mehr ... | |
|---|---|
| Autor | Bernoulli, Johann I, 1667-1748 |
| Empfänger | Bilfinger, Georg Bernhard, 1693-1750 |
| Ort | Basel |
| Datum | 1723.08.14 |
| Briefwechsel | Bernoulli, Johann I (1667-1748) |
| Signatur | Stuttgart, WLB |
| Fussnote | Beilage für Leipzig. Abschrift trägt Datum 7. Aug. 1723. |
Pereximio atque Nobilissimo Viro
Georgio Bernhardo Bulffingero
S. P. D.
Joh. Bernoulli
Nescio qui factum, ut ad humanissimas Tuas d. 27. Martij datas[1] quamvis sero receptas, diu nimis siluerim: non admodum bene valebam quo tempore eas acceperam, postea inter schedas per musaeum meum vagantes sese surripuerunt, quae nunc forte fortuna in manus recidunt. Demonstrationem meam Theorematis Newtoniani Tibi placuisse ac satisfecisse laetus intelligo, eoque nomine mihi gratulor. Pro Harmonia Leibnitiana a Te doctissime conscripta atque illustrata,[2] mihi dono missa una cum Geringiano Schediasmate,[3] gratias debitas ago. Legi illam non sine insigni voluptate, variaque ibi deprehendi notatu digna, quae mererentur ut Anglis et imprimis Clarkio legenda offerrentur quo discerent demisso nonnihil supercilio benignius sentire de Philosophia Leibnitii: Non est cur Te poeniteat, Newtonum miscuisse; neque puto Anglorum zelum deferbuisse, eum verius credo nonnihil sopitum, sed non extinctum; quiescunt crabrones donec irritantur: Jacet quidem Keillius Adversarius prae omnibus aliis furiosus, sunt tamen alii bene multi in Anglia, qui se de Patria bene mereri putant si Exteros audacter calumniantur eorumque famam quoquo modo proterunt aut saltem licet irrito conatu proterere satagunt. Quandoquidem Tibi Vir Clarissime res tam pulchre cedit, ubi Te accingis ad dirimendas controversias atque ad illustrandam et in apricum producendam veritatem, an non e re esset et in Germanicae Nationis gloriam si aliquando cogitares de responsione edenda ad Commercium illud Epistolicum ante complures annos in Anglia editum,[4] quo Angli tantopere triumphant silentium nostrum per responsionis defectum interpretantes, ut sane plus satis patet ex collectione Desmaesei[5] ejusque turgida praefatione, non minus quam ex aliis scriptiunculis ex Anglia subinde prodeuntibus quae non aliter quam de insigni aliqua victoria reportata loquuntur: Habebat Monmortius Gallus in animo conscribere Historiam de inventis et inventoribus Mathematicis recentioribus, opus quod jam ad umbilicum fere perduxerat Scriptor cum morte occuparetur, atque ita cum ipso Parente foetus interiret; utinam coeptum absolvere omnino potuisset et absolutum edere in publicum; videremus haud dubie Anglorum cristas mirifice depressas, saepe enim ab eo audiveram se authenticis documentis instructum esse quibus probet plurima nobis deberi quae Angli tam pertinaciter et tam inique sibi suisque attribuant. Neminem autem novi Te aptiorem, qui simile opus et suscipere et exequi possit; id certe a me tanquam milite veterano et emerito expectari non potest, neque etiam id deceret aliquem qui dudum notus nunc demum hanc rem in scenam produceret; meam quidem operam eatenus si possis offerrem ut quae mihi sunt documenta suppeditarem, quod lubentissime facerem: Cl. Wolffius in eadem mecum stat sententia, en ejus verba ex nuperis ipsius litteris huc transcribo "ut ipsemet", inquit, "ad Commercium epistolicum Anglorum distincte respondeas, nec mihi consultum videtur ob rationes quam plurimas, tum etiam ob moram, quae convitiandi ansam praeberet Adversariis: par tamen esse videtur, ut hoc munere fungatur aliquis Doctor Academicus, etsi junior, ne mora sit detrimento. Putarem ego, Cl. Bulffingerum labori parem esse, praesertim si ei communicares quae a te annotata sunt et quia Vobis Vicinus commentationem censurae Tuae submittere valet, antequam prodeat. Profecto et ego nuper cum cura evolvi primum illustris Newtoni tractatulum de quadraturis,[6] sed non vidi, quod elementa figurarum per calculum differentialem eruat nec per calculum integralem integret, sed longe alia via incedat. etc.".[7] Adde quod hic tractatus multis annis posterior sit natali calculorum differentiali et integrali, quo enim tempore hi calculi excoli et ubique locorum florere inciperent, de illo tunc tractatu nemo adhuc vel fando quicquam audivit, nondum quippe in lucem erat editus, imo forsan ne quidem ab Auctore suo conceptus.
Materiae resistentiam inertiae debitam non memini me negasse, quinimo eam certam existimo; sed hoc tantum volui, corpora solida in fluidis perfectissimis moveri posse citra ullam hujusmodi resistentiam superandam, non quod illam non praebeant fluida perfectissima si eorum quantitas determinata quae quiescebat jam sit in motum concitanda, sed quod corpus aliquod solidum moveri possit in aliquo fluido stagnante ita ut non opus habeat hujus molem aliquam determinatam loco movere et ante se propellere; in hoc enim solo consistit resistentia inertiae quam alias materia imperfecte fluida ut sunt aqua, aër etc. objicit corporibus solidis per eam trajicientibus, et haec resistentia utique proportionalis erit, caeteris paribus, quantitati materiae fluidae simul de loco movendae, quae quantitas autem tanto minor est quanto fluiditas perfectior est, ita ut si supremum haberet perfectionis gradum, haud dubie nulla fieret actualis commotio in partibus finitis fluidi perfectissimi sed sine ulla sui commotione transitum praeberet corpori solido quantacunque velocitate moto: regeres forsan, Vir Cl., an ergo datur materiae penetratio? minime; sed attende quaeso ad fluiditatis perfectissimae naturam, hac nempe fit, ut ad occursum corporis solidi particulae infinitesimae fluidi promtissimae cedant, aliaeque post illas et ita porro, ita ut nunquam uno eodemque momento determinata fluidi moles motum recipiat sed successive per infinite parvas unam post alteram loco movendas corpus solidum in fluido transferatur. Hoc pacto concipio qui fieri possit, ut Planetae per coelum moveantur sine ulla velocitatis suae alteratione etiamsi non statuamus cum Anglis vacuum inter materiam rarissimam disseminatum: sint ergo omnia plena sed sit materia coelestis tantae fluiditatis, ut Planetae nullam offendant sensibilem resistentiam; hoc mihi sufficit ad intelligendum, quomodo Planetarum motus peragatur secundum receptam hodie gravitationis legem, aeque ac si in vacuo moverentur, nullo saltem per plura saecula sensibili discrimine admisso. Nihil itaque jam restaret, ceu probe mones, quam ut erueretur aliqua pressionis Lex, qua illa gravitatio obtineri posset; habeo aliquam ejus rei ideam, sed quam adhuc premo donec uberior lux affulserit ad eam perficiendam. Etiam ad me misit Joh. Georgius Liebknecht schediasma suum de Stella a se noviter detecta[8] ut contendit prope medium temonis in plaustro et alcor,[9] sed non facile dixerim an non fortassis Viro bono imposuerit aviditas inclarescendi ut sibi persuaderet se videre quod re vera non vidit, non semel enim mihi visum est hunc Virum in quolibet mustaceo laureolam quaerere. Nihil quidem rari est novas detegere stellas, dirigat modo bonum telescopium in galaxiam, distinguet innumeras a nemine adhuc descriptas; foret aliquid rari mobilitas quam depraedicat de suo Ludoviciano sidere, sed ea mihi aeque ac Tibi valde est suspecta: Vellem nobis daret Inventor alia melioris commatis inventa quam quae hactenus nobis dedit, sin minus ut sileat.
Legi schediasma Geringii[10] continens vindicias pro Philosophia Newtoniana adversus Hartsoekerum, sed ut verum fatear eam ibi non inveni quam expectabam soliditatem, vereor ne ubi viderit Newtonus hanc sui apologiam sit exclamaturus Non tali auxilio, non defensoribus istis etc.[11] exceptis quibusdam metaphysicis ratiociniis, quae Geringius in binis prioribus plagulis profert, et quae mihi non prorsus displicent, reliqua quae geometrica sunt ad refutandos vortices Cartesianos mihi non valde arrident; pleraque sunt obscura, confusa et exiguam vim demonstrationis habentia, ego saltem in iis evidentiam non sentio, nescio an stupiditatis meae an Auctoris culpa. Vix cohibere poteram risum cum legendo pervenirem ad pag. 34 ubi agens de curva quam Terra circa Solem describit dum interim circa commune centrum gravitatis Terrae et Lunae movetur, mutuata pro hoc figura ex Gravesando, asserit eam curvam, quae tamen nihil aliud est quam species epicycloidis, characteribus algebraicis accurate definiri posse, si assumantur ea quae excogitaverim in Miscellaneis Berolin. p. 173;[12] ego vero in loco allegato ago de curvis reptoriis deque ellipsibus earum ope ad circuli circumferentiae mensuram reducendis, quae materia ne γρὺ quidem affinitatis habet cum eo quod inquirendum proponit Geringius; ex quo fere colligo, eum quid ipse voluerit aut non intellexisse, aut schediasma meum de motu reptorio sine intelligentia legisse, aut quod verosimilius ne legisse quidem sed ex nuda figurarum inspectione credidisse de re quapiam agi ad scopum suum faciente. Vale Vir Excellentissime et mihi ut soles favere perge.
Dabam Bas. a. d. 14. Aug. 1723.
P. S. Ut acclusas quantocyus Lipsiam cures, humanissime rogo.
Fussnoten
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Bilfinger, Georg Bernhard, De harmonia animi et corporis humani ex mente ill. Leibnitii, Frankfurt 1723
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Commercium epistolicum D. Johannis Collins, et aliorum De analysi promota jussu Societatis regiae in lucem editum, Londini (Typis Pearsonianis) 1712
- ↑ Desmaizeaux
- ↑ Newton, Isaac, Tractatus de quadratura curvarum, in: Newton, Isaac, Opticks: or a Treatise of the reflexions, refractions, inflexions and colours of light : Also two treatises of the species and magnitude of curvilinear figures, London, 1704 und Newton, Isaac Optice : sive de reflexionibus, refractionibus, inflexionibus et coloribus lucis libri tres ... / Isaac Newton ; Latine reddidit Samuel Clarke; Accedunt tractatus duo ejusdem authoris de speciebus et magnitudine figurarum curvilinearum, Latine scripti, Londini, 1706
- ↑ Christian Wolff an Johann I Bernoulli 1723 04 20
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ [Text folgt]
- ↑ Vergil, Aeneis II, 520-521
- ↑ Joh. I B. Op. LXXVII, Inventa de Appropinquationibus promtis ad metiendas figuras per Motus repentis considerationem exhibitis. Ex Epistola ad G.G.Leibnitium, Basilea 15. Januar. 1707, in: Misc. Berol. (1710), 173-179.
Zurück zur gesamten Korrespondenz